Türk edebiyatı dersinin ilk ve en değerli yönlerinden biri de fikir geliştirme yolları ve anlatım biçimleridir. Bunları bilmek son derece değerli çünkü okuduğumuz metinleri anlamanın yolu yazarın kullandığı yöntemleri anlamaktan geçiyor. Düşünce geliştirme yolları yazar veya konuşmacı tarafından uygulanır.dinleyen veya okuyan kişileri en verimli şekilde etkilemeyi amaçlar.
Yazar ne yaparsa yapsın, fikir geliştirme ve benzeri yöntemleri kullanmak için yazar olmanıza gerek yok. Yöneticinize gönderdiğiniz bir e-postada veya yaptığınız bir sunumda. Etkili iletişim için bu prosedürleri kullanabilirsiniz. Kim bilir, flört için bile işe yarayabilir. Fikir geliştirmenin yolları nelerdir, özellikleri nelerdir örneklerle inceleyelim.
Açıklama yaparak başlayalım; Kanı iyileştirmenin yolları nelerdir?
Sözlü veya yazılı edebiyatta konuşmacı veya yazar, dinleyicileri veya okuyucuları etkiler. kendi kanını taşımak Kullandığı yollardan bazılarına kanaat geliştirme yolları denir. Bu yöntemlerin amacı okuyucuda ya da dinleyicide anlatılanlara göre şekillenen görüşlerin gelişmesini sağlamaktır. Yani kabaca karşı tarafı ikna etmek diyebiliriz.
Düşünmeyi geliştirmenin yolları ve örnekleri:
- tarif eden
- Örnekleme
- Karşılaştırmak
- tanık olmak
- Sayısal Verileri Kullanma
- somutlaştırma
- Soyutlama
- Karşılaştırmak
tarif eden:
Düşünme biçimlerinden biri olan betimleme genellikle anlatının başında kullanılır. Anlatım boyunca belirtilmesi gereken soyut veya somut kavramlar nesnel olarak tanımlanmış Ansiklopedik bir tarifin yanı sıra anlatıcı bu tarifi kendi bakış açısıyla veya kendi yorumlarını katarak da yapabilir.
Örnek:
Edebiyat; Olayları, niyetleri, duyguları ve hayalleri yazı veya söz yoluyla estetik bir biçimde anlatma sanatıdır.
Örnekleme:
Anlatının temelini oluşturan kanaati geliştirmenin yollarından biri de örneklemedir. örneklemede Anlatılan kavramların okuyucu ya da dinleyicinin zihninde canlandırılması amaçlanır.Anlatıcı kendi hayatından örnekler verebildiği gibi herkesin bildiği ama detaylarını bilmediği toplumsal olaylardan ya da eserlerden de örnekler verebilir.
Örnek:
Kitap okumak hayal gücünü geliştirir. Isaac Asimov hiç kitap okumasaydı Vakıf serisini yazmazdı.
Karşılaştırmak:
Konuşmacı ya da yazar, anlatısında birçok farklı kavramdan bahseder ama bunlardan yalnızca birini savunur. Savunmasını daha anlaşılır kılmak için soyut veya somut iki kavram arasında karşılaştırma yapar. Karşılaştırma yapılırken kavramların örneklerinden veya farklı özelliklerinden bahsedilir. Genellikle soyut kavramları somutlaştırmak için kullanılır. Üç alt türü vardır: benzerliklerden yararlanma, çelişkilerden yararlanma ve alaka kurma.
Örnek:
Arılar var oldukları günden beri işlerini aynı biçimde ve kusursuz bir şekilde yapmaktadırlar. İnsanlık ise var olduğundan beri her seferinde işini daha gelişmiş bir şekilde yaparak mükemmele ulaşmayı hedeflemektedir.
tanık olmak:
Düşünce geliştirme yollarından biri olan tanık göstermek, mahkemelerdeki gibi konuşturmak şeklinde değildir. konuşmacı veya yazar, savunduğu şeyi destekleyen bir kişinin görüşleri doğrudan veya dolaylı olarak iletir. Görüşü tanık olarak gösterilen kişi genellikle toplum tarafından sevilir ve saygı duyulur. Atasözleri, deyimler, dini dogmalar da kullanılabilir.
Örnek:
Bir işi yaparken yardım istemek kendi gücümüz kadar değerlidir. Ne demiş reislerimiz el elden hayırlıdır.
Sayısal Bilgilerin Kullanılması:
Sayısal bilgilerden yararlanmak, bir anlatıcının kullanabileceği en etkili görüşü geliştirmenin yollarından biridir. Konuşmaya konu olan sayısal veriler, ulusal veya uluslararası alanda güvenilir kuruluşlardan alıntı yapılarak paylaşılmıştır. Paylaşılan istatistikler, anlatıcının niyetini güçlendirmek veya karşıt görüşü zayıflatmak için kullanılabilir.
Örnek:
TÜİK’in geçtiğimiz ay paylaştığı yüzde 180 enflasyon oranı, Türk milleti olarak alım gücümüzün her geçen gün azaldığını açıkça gösteriyor.
Şekillenme:
Somutlaştırma, adından da anlaşılacağı gibi, konuşmada veya metinde geçen soyut kavramları okuyucunun veya dinleyicinin zihninde tutmaktır. daha gerçekçi ve anlaşılır kılmak için Kullanılmış bir görüş geliştirmenin bir yoludur. Somutlaştırılırken soyut kavram bir varlığa benzetilir ve nitelikleriyle açıklanır.
Örnek:
Hiç birikimi olmayan bir yazar saman alevi gibi hızla parlar ama hızla söner. Kümülatif bir yazar ise kömür ateşi yakmak üzeredir ve sönse de közü kalır.
Soyutlama:
Soyutlama, adından da anlaşılacağı gibi, konuşma veya metinde geçen somut kavramları okuyucunun veya dinleyicinin zihninde daha anlaşılır hale getirmek için kullanılan bir fikir geliştirme yoludur. soyutlarken Amaç aslında karşı tarafın kalbine dokunmak.Genellikle şiir gibi edebî türlerde karşımıza çıkmakla birlikte yine de farklı anlatım biçimlerinde de kullanılabilmektedir.
Örnek:
Zırh giydirdim aşkını, alacağım bütün yaralardan korudu beni.
Karşılaştırmak:
Teşbih aslında başka görüşler geliştirmek için benzer yollara sahiptir, ancak genellikle tek cümlelik örneklere sahiptir. Karşı tarafa aktarılan kan yerine, anlatıyı güçlendirir. Bu açıdan bakacak olursak bir tıp ve ilahiyat sanatı olarak da değerlendirebiliriz. Kıyas yapılırken zayıf olan kuvvetli olanla kıyaslanır.
Örnek:
Yaşadıklarımızdan sonra yağan kar beyaz bir parça gibiydi.
Düşünmeyi geliştirme yolları neden kullanılıyor?
Anlatıcının düz bir biçimde aktardığı metni veya konuşmayı hiçbir dinleyici veya okuyucu okumaz veya dinlemez. Okusa da dinlese de aslında etkilenmez. çünkü amaçlanan niyet kendi zihninde gelişmelidir. Tüm anlatıcıların amacı karşı tarafa ilettikleri fikirlerin kalıcı olmasıdır. Hikayeler bir kulaktan girip diğerinden çıkıyorsa hiçbir anlamı yok.
Günlük hayatımızda bile aslında her anlatımızda karşı tarafta bir niyet geliştirmeyi hedefliyoruz. Diğer tarafta onu çok sevdiğimiz fikrinin oluşması, bize zam verme niyetini geliştirmesini veya ekonominin çok yeterli olduğunu düşünmesini istiyoruz. Bu formda sayısız örnek verilebilir. Bunların her birini yaparken kanı iyileştirme yollarını kullanmak zorundayız. Aksi takdirde, hikayeler uçup gidecek.
Çok daha etkili metinler ve konuşmalar hazırlamak için kullanabilirsiniz. Edebiyatın temel konularında fikir geliştirmenin yolları nelerdir? sorusuna cevap vererek örnekler üzerinden açıklamaya çalıştık. Fikir geliştirmenin yolları elbette çok daha detaylı bir konu ama biz bu yazımızda sadece temel bilgileri vermeyi amaçladık.
